Voor patiënten die in het ziekenhuis liggen is het niet altijd even makkelijk om fysiek in actie te komen. Van oudsher is de cultuur: pyjama aan, in bed liggen en het zo rustig mogelijk aandoen. Zonde, want lichamelijke activiteit bevordert juist de geestelijke en lichamelijke conditie van patiënten aanmerkelijk. Het Elkerliek ziekenhuis in Helmond zoekt de laatste jaren daarom actief naar nieuwe mogelijkheden om patiënten in beweging te krijgen. Het ziekenhuis gooit een nieuw, goed werkend medicijn in de strijd tegen inactiviteit: de HoloLens 2 met beweeggames van HoloMoves. De eerste resultaten bij hart- en longpatiënten? Ze bewegen meer en gemakkelijker!
Kom je in het Elkerliek ziekenhuis, dan loop je de kans dat je patiënten met een futuristische bril op hun hoofd door de gangen ziet lopen. Ze prikken geestdriftig in de lucht, maar naar wat eigenlijk? Zij zien door de HoloLens 2 een heleboel ballonnen die ze moeten doorprikken. Dat maakt bewegen veel leuker. De introductie van deze mixed reality zet revaliderende patiënten op een innovatieve en uitdagende manier in beweging en dat is hard nodig.
Patiënten in slow motion door ziekenhuisopname
Een ziekenhuisopname heeft bijna altijd een slechte invloed op de conditie van patiënten. De reden? Eenmaal in het ziekenhuis leven de meeste mensen lichamelijk in slow motion. Patiënten brengen gemiddeld 90% van de tijd op hun kamer door. Het ontbijt, de lunch en het diner worden je daar voorgeschoteld. Eigenlijk hoef je amper te bewegen, want de douche en toilet bevinden zich op enkele meters van het bed. Hierdoor wordt vaak maar 5 tot 10% van de tijd besteed aan bewegen. Deze ziekenhuis-inactiviteit zit het herstel van patiënten in de weg: hun conditie en botdichtheid nemen af, spierkracht en -weefsel verminderen, er ontstaan doorligplekken en patiënten worden afhankelijker. Terwijl het juist belangrijk is om onafhankelijk en fitter te worden. Zeker op een hart-longafdeling waar patiënten, na bijvoorbeeld een dotterbehandeling, weer zo snel mogelijk geestelijk en fysiek fit moeten zijn voor het leven buiten het ziekenhuis.
“Ik vind het leuk om te zien dat de HoloLens 2 patiënten zo aanspreekt. Ze gaan helemaal op in het spel. Ze vergeten dat ze in het ziekenhuis zijn”
Elske Berkvens, fysiotherapeut
Uitdaging: ziekenhuiscultuur doorbreken
Patiënten uitdagen om zoveel mogelijk te bewegen is daarom de missie. Maar dat blijkt in de praktijk niet zo gemakkelijk. “Het is een uitdaging om die oude ziekenhuiscultuur van passiviteit te doorbreken”, zegt Elske Berkvens, fysiotherapeut in het Elkerliek ziekenhuis. Ze begeleidt patiënten die kampen met ernstige tot zeer ernstige hart- of longproblemen en moeten revalideren. “We proberen ze altijd met allerlei oefeningen in beweging te krijgen. Hoe leuker de oefeningen, des te gemakkelijker dat gaat.”
Moeite om patiënten in beweging te krijgen
Het advies om snel weer fit te worden is simpelweg: zo veel mogelijk bewegen. Dat bereik je met eenvoudige oefeningen in bed, tot wandelen door de gangen van het ziekenhuis. Meestal verloopt dat proces wat moeizaam, al heb je natuurlijk fanatiekelingen die met de opdrachten op papier hard aan de slag gaan. “Helaas is de motivatie bij deze traditionele revalidatie niet altijd optimaal”, constateert de fysiotherapeut.
Virtuele ballonnen prikken in het ziekenhuis
Patiënten motiveren om te bewegen, dat moest moderner en uitdagender dachten ze bij het Elkerliek. Zo kwamen ze via-via uit bij HoloMoves. Samen met de verpleegkundigen van het ziekenhuis en de designers van HoloMoves ontwikkelden ze 2 spellen voor de HoloLens, de augmented reality-bril van Microsoft. Na de bekroning met een regionale innovatieprijs en een succesvolle pilot is de HoloLens nu een vast onderdeel van het revalidatieprogramma. Via de HoloLens zien patiënten een informatief filmpje over bewegen en een van de spellen projecteert bijvoorbeeld ballonnen in, op en rond het bed. De uitdaging is ze kapot te prikken, de beloning is het volgende level met een hogere moeilijkheids- en inspanningsgraad.
Snel en intuïtief van start
Wat de fysiotherapeut direct opviel is het enthousiasme bij patiënten zodra ze de bril zien: “Die nieuwe technologie maakt indruk. Ook ouderen reageren allemaal positief, ze willen bijna zonder uitzondering de bril meteen op en ermee op de foto voor de (klein-)kinderen.” Patiënten ervaren de HoloLens 2 als licht, comfortabel en het beeld is vloeiend. Het gebruik is intuïtief: na een korte speluitleg zijn ze binnen een minuut aan de slag. De fysiotherapeut is op zijn minst zo enthousiast als de druk ballonnen prikkende patiënten. “Je ziet patiënten moe worden: ze beginnen duidelijk sneller te ademen, maar ze blijven doorgaan. De patiënten vinden het leuk om te bewegen, en ze gaan echt op in het spel. Ze vergeten even dat ze in het ziekenhuis zijn.”
Spel neemt angst en pijn weg
Het opgaan in het spel is een belangrijk voordeel. Na een operatie of ingreep kunnen patiënten pijn en/of angst ervaren om te bewegen. Door het spelelement en een goed beeld van zowel de virtuele als de fysieke omgeving valt de realiteit een beetje weg. Zo vergeten patiënten niet alleen even waar ze zijn, de focus op het spel verdringt ook licht de pijn en angst. Zo krijgen ze een uitdagende, motiverende work-out, die ze overigens niet overvraagt. Na elk level stelt de game de vraag of ze moe zijn. Antwoorden ze ja, dan krijgen ze een langere adempauze tot het volgende niveau.
Doel bereikt: HoloLens 2 stimuleert bewegen
Ook blijft het veilig omdat je ondanks de virtuele toevoeging goed in contact blijft met de omgeving. Patiënten ervaren in tegenstelling tot andere AR-oplossingen geen duizeligheid, misselijkheid en desoriëntatie. Dit zorgt voor de benodigde veiligheid bij de kwetsbare doelgroepen. Door nóg betere handherkenning in de HoloLens 2 voelt het pakken en slepen van virtuele objecten heel natuurlijk aan. Al deze technologie zorgt dat het grote doel wordt bereikt: op een motiverende manier mensen in beweging krijgen. Bijkomend voordeel is dat de HoloLens 2 gemakkelijk is te desinfecteren.
De zorg moet innovatiever en efficiënter
Dat patiënten meer bewegen en sneller revalideren is niet alleen goed voor hen, het komt ook de zorg ten goede. De zorg staat al jaren onder druk en dit neemt vanwege een sterk vergrijzende samenleving verder toe. Het aantal patiënten neemt toe, ze hebben meer klachten en de hoeveelheid personeel neemt af. De zorg moet daarom anders, bijvoorbeeld goedkoper en efficiënter via moderne technologie. Dat niet alleen het Elkerliek dit belangrijk vindt, maar ook zorgverzekeraar CZ, blijkt uit de vijfjarenovereenkomst die dit voorjaar is getekend. Het Elkerliek en de zorgverzekeraar kijken samen naar nieuwe, voornamelijk digitale mogelijkheden om patiënten te begeleiden. Dirk-Jan Willekens, manager Zorgverkoop & Zorgvernieuwing in het Elkerliek ziekenhuis is daarom blij met de introductie van de HoloLens 2.
Slimme technologie beantwoordt stijgende zorgvraag
De zorgkosten groeiden de afgelopen jaren sterk. De zorgverzekeraar heeft daarom ook met het Elkerliek ziekenhuis afgesproken dat ze de komende 5 jaar niet groeien in het zorgbudget. “Dat is een opgave, want de patiëntenstroom neemt toe. Zeker op het gebied van hart- en longaandoeningen,” ziet Willekens. Om dit dubbele probleem op te lossen, moet het zorgpersoneel ontzorgd worden. “Dat kan alleen met zorgvernieuwingen zoals de HoloLens 2 waardoor patiënten sneller revalideren. Op die manier komen er eerder weer bedden vrij en dat haalt de druk van de ketel.”
