Met desinformatie hack je ‘de mens’

Desinformatie is van alle tijden. Het blijkt een krachtige tool te zijn om de tegenstander op het verkeerde been te zetten en de publieke opinie te beïnvloeden. De mate waarin desinformatie momenteel een vlucht neemt is exponentieel te noemen. Landen, organisaties en zelfs gewone mensen verspreiden deze desinformatie. Als er een dergelijk de-informerend bericht breder wordt opgepikt, lijkt het wel of er een vliegwiel in gang wordt gezet. Goed nieuws reist snel, slecht nieuws nog sneller.

Cyberaanval versus desinformatie

Maar laten we bij het begin beginnen. Wat is het verschil tussen een cyberaanval en desinformatie? Een cyberaanval betreft het aanvallen van een digitaal systeem, waar het verspreiden van desinformatie als doelwit de mensen heeft, de publieke opinie. Soms gaat dat hand in hand. Wat ze in ieder geval gemeen hebben is verstoring. Je kunt een betaalsysteem van een land plat leggen of met desinformatie een complete bevolking op het verkeerde been zetten. Echte cyberaanvallen kunnen mensen net zo goed om de tuin leiden. Phishing is in essentie ook een vorm van desinformatie. Maar dan heel kleinschalig gericht. De parallellen zijn helder. Door technologische innovatie is de schaal waarop we kunnen verspreiden enorm toegenomen. En iedereen is veel bereikbaarder geworden. Waar je tot een jaar of 30 geleden nog controle nodig had over bijvoorbeeld de landelijke krant of een tv-station, kan tegenwoordig iedereen een vals bericht of nagemaakte video de wereld in helpen. Als je bericht vlot wordt opgepikt, heb je misschien wel meer bereik dan je vroeger ooit voor mogelijk hield. Denk ook aan de snelle opkomst van ‘deep fake videos’. Dit soort video’s kan leiden tot een soort schijnwereld en zijn eenvoudiger te maken dan je denkt. Leuk om te delen toch? 

Wat zien we nu? 

Desinformatie is bij het grote publiek bekend van perikelen rondom de coronapandemie, de Brexit, de verkiezingen van Trump en al even geleden de Koude Oorlog. Bij al deze gebeurtenissen bleek er een hoofdrol weggelegd voor desinformatie. En die komt in een conflictsituatie vaak van twee kanten en in het geval van de pandemie kwam desinformatie echt uit alle hoeken en gaten. Je kunt stellen dat we met de situatie in Oekraïne middenin een ‘Cool War’ zitten, het cyber-technologische vervolg op de Koude Oorlog. Een oorlogssituatie is per definitie super chaotisch. Echt ieder bericht moet met een korrel zout genomen worden. Wat er enerzijds op de grond plaats vindt, kan men erger doen voorkomen of juist ‘downplayen’. Zeker bij heel heftige gebeurtenissen. Dit is iets wat plaatsvindt van twee kanten: de voortgang wordt juist positiever of negatiever voorgespiegeld dan de werkelijkheid om een eigen belang te dienen.

Technologie 

Vandaag de dag zien we desinformatie van alle kanten op ons afkomen, geen techniek wordt onbenut gelaten. Waarbij ook nog eens geldt dat er met heel oude technologie zeer veel schade aangebracht kan worden. Deels gebeurt dat met opzet, maar vooral het achteloos verder verspreiden kan ook voortkomen uit naïviteit. Je bent het bijvoorbeeld ontzettend ‘eens’ met iets, of je bent ergens heel erg ‘tegen’. In je opwinding heb je al op verder verspreiden geklikt. Voordat je er erg in hebt wat de gevolgen zijn. Verspreiding werkt als een olievlek. En daarbij hoeft echt niet altijd sprake te zijn van kwade opzet of een nare intentie, ook al verspreid je een niet-correcte boodschap. Niet alleen journalisten of overheden verspreiden dus desinformatie, burgers zijn de spil, de motor. Zie het als democratisering die ontstaan is door de populariteit van social media platformen. Iedereen met een laptop en een internetverbinding kan desinformatie verspreiden. Gewone, normale mensen, waarbij een persoon of instantie als eerste een zetje geeft in een bepaalde richting. Met als einddoel het verstoren van de publieke opinie en zelfs het uitschakelen van reguliere mediakanalen. 

Don’t switch off your brain  

In een snel veranderende tijd, waarin iedereen ICT’er is, moet je als burger altijd proberen de feiten te checken. Wie is de bron? Kan ik het verifiëren op betrouwbaarheid? Is het gemaakt door iemand om een bepaald doel te bereiken? Moet ik verder verspreiden, eventueel met een kleine disclaimer erbij? Word je heel blij of heel boos van een bericht en wil je daar direct iets mee? Tel eerst tot 10. Bouw een aftelklokje in je hoofd en beoordeel het bericht op zijn merites. Don’t switch off your brain. Dat is precies het lichaamsdeel dat aangevallen wordt door desinformatie. Geef je hersenen dus even wat extra tijd en aandacht. Dat helpt echt om de-informerende berichten een klein beetje af te remmen. Iets wat ons aller verantwoordelijkheid is. Natuurlijk neemt Microsoft haar rol in deze discussie. Maar zoals Brad Smith (Microsoft President and Vice Chair) eind februari 2022 zei: “It’s important to note that we are a company and not a government or a country.” 

Meld je nu vast aan voor ons zesde webinar: Desinformatie 

Abonneer je alvast op ons Cyber Security ‘Iedereen is ICT’er’ podcastkanaal op Spotify.