Robots, tablets en streaming: welkom in het ziekenhuis anno 2015

Een mooi voorbeeld van de impact van technologie vindt u op de afdeling urologie van het OLV Ziekenhuis in Aalst. Vier keer technologie die toont wat vandaag al mogelijk is.

1. Streaming: de operatie live volgen

Vroeger was een operatie een individueel gebeuren, vandaag lijkt dat helemaal anders. ‘Technologie maakt het perfect mogelijk om een ingreep te streamen via internet, uiteraard met respect voor de privacy van de patiënt’, vertelt Alex Mottrie, diensthoofd Urologie van het OLV Ziekenhuis van Aalst. ‘Ik kan zo een operatie bijwonen en assisteren, zonder dat ik me fysiek moet verplaatsen.’

Alex Mottrie voerde enkele weken geleden een robotgeassisteerde partiële nefrectomie uit, die wereldwijd live werd gevolgd door een duizendtal specialisten. Deze ingreep was een van de negen ingrepen die artsen van over de hele wereld via een speciale website live konden bekijken. Dit in het kader van het Worldwide Robotic Surgery 24 hour Event.

Dergelijke videodiensten in de cloud geven een nieuw elan aan kennisdelen. ‘Je kunt live meevolgen hoe dokter Mottrie een operatie uitvoert. Je ziet zijn handelingen, hoort zijn commentaar, wordt deel van de omgeving alsof je zelf in het operatiekwartier staat’, benadrukt Erik Pelemans, marketingdirecteur cloud bij Microsoft. ‘Dat is natuurlijk een heel rijke ervaring met beeld, geluid en interactie, die niet te vergelijken valt met een artikel in een vakblad.’

2. Robotchirurgie: de helpende hand van de robot

België dankt zijn prominente rol in robotchirurgie voor een groot deel aan dokter Alex Mottrie. Hij is voorzitter van de European Robotic Urology Society en heeft al duizenden operaties uitgevoerd met de operatierobot. ‘Met de robot kun je veel fijner werken dan met je eigen handen. Eigenlijk doet zo’n virtuele robot mijn bewegingen na, maar dan vijfmaal kleiner en preciezer’, verduidelijkt Alex Mottrie. ‘Bovendien wordt het beeld ongeveer vijftien keer vergroot. Het geeft ook een 3D-zicht in plaats van het klassieke 2D. Als chirurg zie je alles dus veel beter.’

De technologie maakt in principe ook telechirurgie mogelijk. ‘Zo kunnen we de console die iemand thuis gebruikt, linken aan de robot in het oefencentrum. Dat is een experiment voor de toekomst. Je kunt dan in principe thuis een robot bedienen die in ons oefencentrum bij wijze van training een ingreep uitvoert op een dier of dummy pop’, vertelt Mottrie. ‘Of een collega zou bijvoorbeeld een tijdslot kunnen kopen om via internet in ons trainingscentrum te oefenen, zonder dat hij of zij zich moet verplaatsen.’

‘Een virtuele robot doet mijn bewegingen na, maar dan vijfmaal kleiner en preciezer’

Tijdens de operatie is het cruciaal dat de chirurg alle beeldinformatie over de patient ter beschikking heeft om de procedure te kunnen uitvoeren. De uitdaging bestaat er bovendien in dat een chirurg niets mag aanraken om de ruimte steriel te houden. Erik Pelemans licht toe: ‘In het Amerikaanse Sunnybrook gebruiken de chirurgen Kinect, de spelconsole van Microsoft, op een creatieve manier. Dankzij de ingebouwde bewegingsensor kunnen ze met eenvoudige handgebaren de radiologiebeelden of CT-scans manipuleren: vergroten, verkleinen, draaien, wisselen. En dat alles zonder het operatiekwartier te verlaten.’

De recente ontwikkeling van Microsofts Hololens gaat zelfs nog een stapje verder.  ‘Het lichaam of organen visualiseren in 3D in een virtuele realiteit opent nieuwe mogelijkheden voor de opleiding van artsen en zorgverstrekkers. Binnenkort kunnen studenten geneeskunde gewoon op hun kot oefenen voor hun praktijkexamen anatomie met een Hololens-bril’, zo kijkt Erik Pelemans vooruit.

3. Kennis delen: wereldwijde data van patiënten en ingrepen

Chirurgie draait ook rond het delen van informatie en data. ‘Specifiek voor urologie zijn heel wat ziekenhuizen en centra verbonden in een wetenschappelijk netwerk’, vertelt dokter Mottrie. ‘Het gaat om een onlinedatabank waarvan de gegevens onder diverse centra worden gedeeld. Zo beschikken alle leden over gedetailleerde data van gelijkaardige ingrepen, situaties en patiënten’, stelt hij.

Ziekenhuizen gaan meer samenwerken. Of ze fuseren en hebben hierdoor ook verschillende hubs. ‘Essentieel is dat hubs de patiënteninformatie, maar ook hun eigen expertise op een snelle, efficiënte manier met elkaar kunnen delen’, benadrukt Erik Pelemans van Microsoft. ‘Gezien bepaalde kennisdomeinen zich gaan centraliseren, mag het geen probleem zijn om de patiënten snel naar de juiste expertisehub te brengen, maar dan moeten de dokter en het personeel in die hub ook al toegang hebben tot de patiënteninformatie.’

4. Mobiele toestellen: overal toegang tot data

Medisch personeel is steeds mobieler, via tablet of smartphone. ‘Zelf schakel ik ook regelmatig mijn eigen tablet in om bepaalde data, zoals een CT-scan, op dat toestel in te laden’, illustreert Alex Mottrie.

Niet alleen toestellen en personeel worden mobiel. Dat geldt eigenlijk voor de hele zorg. Pelemans: ‘Vandaag word je sneller ontslagen uit het ziekenhuis. Dat betekent dat de zorg ook thuis doorloopt en dat het verplegend thuispersoneel én de dokter altijd toegang moeten hebben tot de recentste informatie.’ Een bijkomende evolutie, zo benadrukt hij, is dat de patient zelf een deel van het zorgproces op zich neemt. ‘Slimme sensoren (‘internet of things’) meten vitale statistieken als hartslag, bloeddruk, suikerniveaus en de zorgverstrekker kan die vanop afstand opvolgen.’

Werk je in de gezondheidssector? Ontdek hoe Microsoft ook jou kan ondersteunen dankzij de cloud.