Een positieve impact op het klimaat vraagt om een actieve rol van bedrijven

Steeds meer mensen en bedrijven realiseren zich dat het klimaat op aarde onder druk staat. Toch blijft de aarde verder opwarmen en blijft bijvoorbeeld de uitstoot van C02 stijgen. Hoe komt het dat duurzaamheidsbeleid nog onvoldoende tot de gewenste effecten leidt? En welke rol speelt het bedrijfsleven in het behalen van die doelen? Die vragen stonden centraal tijdens twee Sustainability Roundtables, waarin we per sessie met de sustainability managers van een aantal van onze corporate klanten in Nederland (ING, Rabobank, Shell, BDO, a.s.r., Smurfit Kappa, NS en KLM) – bedrijven die een sterk commitment uitspreken op het gebied van duurzaamheid – in gesprek gingen. In dit verslag delen we de belangrijkste inzichten die we tijdens deze interactieve sessies hebben verkregen.

Korte termijn genot boven lange termijn geluk

Als mensen zijn we over het algemeen geneigd om te kiezen voor korte termijn genot boven lange termijn geluk. Bedrijven (zelf ook vaak gericht op kortetermijnwinst) spelen hierop in door goedkope producten te ontwikkelen met een hoge vervangingsgraad. Wat is de oplossing? Eigenlijk is hier sprake van het bekende kip-en–eiprobleem. Ligt het aan de consument die een voorkeur heeft voor goedkope producten of ligt het aan bedrijven die hun businessmodel baseren op deze voorkeuren? Volgens de deelnemers aan de roundtable is het te makkelijk om de ‘schuld’ bij de consumenten te leggen. Want ook als mensen wel bewust willen consumeren om hun ‘footprint’ te minimaliseren, dan nog is het niet altijd duidelijk hoe ze moeten handelen. Daarnaast heeft een kwart van de Nederlanders niet meer dan € 2.000, – spaargeld. Als je een kleine portemonnee hebt, kies je als vanzelfsprekend voor de goedkoopste en niet de meest duurzame producten.

Duurzaamheid, Werkgelegenheid en Inclusiviteit

De energietransitie creëert grote veranderingen in onze samenleving en een omslag waarbij mensen mogelijk hun baan kwijt raken en sociale zekerheid verliezen. Deze mensen zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van deze inkomsten. Vaak betreft het kwetsbare werknemers die al niet veel te besteden hebben en voor wie het niet eenvoudig is een andere baan te vinden. Daarom benadrukken de deelnemers aan de roundtable dat duurzaamheid en inclusiviteit altijd hand in hand gaan. Duurzaamheid is niet alleen voor welgestelde burgers die het zich kunnen veroorloven en er misschien juist hun geld mee verdienen, maar ook voor mensen die minder te besteden hebben.

Lokale aanpak versus globale problematiek

Een derde uitdaging die de deelnemers aan de roundtable aankaarten, is de impact die we als Nederland of het Westen kunnen maken wanneer er in andere werelddelen onverminderd wordt doorgegaan met het gebruik van fossiele brandstoffen en de uitstoot van C02 alleen maar harder stijgt. Ook hiervoor geldt direct de (h)erkenning van het verschil in economische situatie. In westerse landen neemt het energieverbruik al geruime tijd minder sterk toe dan de productie, waardoor de energie-intensiteit is gedaald, zegt De Nederlandse Bank in hun rapport ‘Tijd voor Transitie, een verkenning van de overgang naar een klimaatneutrale economie’. Uit hetzelfde rapport blijkt dat in opkomende economieën als China en India het energieverbruik de laatste decennia juist sterk is gestegen. Heeft het dan toch zin om hier in Nederland aandacht te besteden aan het terugdringen van C02 uitstoot? Jazeker, is de unanieme opvatting van alle aanwezigen! Met de innovaties die we hier ontwikkelen kunnen we andere werelddelen helpen om sneller de energietransitie door te maken zodat ze hun footprint sneller kunnen terugdringen. Denk aan het voorbeeld van online bankieren. In het Westen zijn we hiermee gestart via de desktop en vervolgens langzaam overgestapt op mobiel bankieren en mobiel betalen. In China bijvoorbeeld hebben ze de desktopfase overgeslagen en lopen ze daarom zelfs voor op westerse landen als het gaat om mobile banking. Eenzelfde ontwikkeling zouden we ook kunnen zien op het gebied van energiegebruik en duurzaam produceren. Het is belangrijk om duurzaamheid globaal te benaderen en zorgen dat opkomende economieën kunnen en willen participeren.

Waar liggen de kansen om duurzaamheidswinst te behalen?

Naast de duurzaamheidsuitdagingen is er uiteraard ook gesproken over de duurzaamheidskansen die er liggen. Het was mooi om te zien dat de deelnemers aan de roundtable vanuit hun verschillende industrieën allemaal op een unieke wijze bijdragen aan het vinden van oplossingen.

Technologie en innovatie

Technologie heeft ons enorme welvaart gebracht maar is tegelijkertijd één van de grote oorzaken van de klimaatproblematiek. En in die techniek ligt ook een deel van de oplossing. Want door technologische innovaties kunnen we op verschillende manieren C02 terugdringen. Een voorbeeld is het afvangen van methaangas dat wordt uitgestoten door koeien en dit vervolgens om te zetten in energie. Maar denk ook aan digitale technologie. In 2020 hebben we een reductie in C02 uitstoot gezien doordat mensen veel minder reisden. Door samenwerktools als Microsoft Teams konden zij alsnog hun werk uitvoeren. De deelnemers gaven allemaal aan dat het belangrijk is om de voordelen van het hybride werken vast te houden als de pandemie voorbij is. Dit vraagt niet alleen om technologie maar ook om een cultuuromslag van de organisatie.

Carbon Banking

Rabobank, één van de deelnemers aan de roundtable, is in 2020 gestart met de Rabo Carbon Bank. Hiermee zet Rabobank vitale duurzaamheidsinspanningen om in commercieel levensvatbare projecten. Daarbij richten ze zich op hoogwaardige, op de natuur gebaseerde koolstofoplossingen in de agrovoedingsketen. Denk hierbij aan oplossingen die C02 uitstoot reduceert of zelfs volledig tegengaat. Rabobank streeft op deze manier naar voordelen zoals biodiversiteit en een verbeterd waterbeheer. Daarnaast worden boeren beloond voor hun bijdrage aan duurzaamheidsoplossingen. Lees hier meer over de Rabo Carbon Bank.

Uitsluitend circulaire producten aanbieden

Zoals hierboven beschreven kiezen consumenten toch vaak voor het goedkoopste product. En zelfs als consumenten een bewuste keuze willen maken, is het alsnog niet altijd duidelijk wat de herkomst van een product is of welke impact de supply chain op het klimaat heeft gehad. Daarom is het toch belangrijk om naar de producenten te kijken. Als alle producten circulair zijn vervaardigd, dan hoeven consumenten daar niet eens meer over na te denken. In een circulaire economie gebruiken we zo min mogelijk grondstoffen en benutten we deze optimaal. Producten worden zo ontworpen dat zo weinig mogelijk grondstoffen nodig zijn en de gebruikte grondstoffen zo lang mogelijk worden gebruikt en daarna hoogwaardig worden hergebruikt. Een handig model voor circulaire productie is de ‘R-ladder’. Deze gaat uit van 10 R’en: Refuse, Rethink, Redesign, Reduce, Reuse, Repair, Refurbish, Repurpose , Recycling en Recover. Lees hier meer over de R-ladder op de website van Rijksdienst voor Ondernemend Nederland (RVO).

Bij Microsoft hebben we zero waste doelstellingen gesteld: in 2030 willen we net zoveel afval verminderen als we genereren. Door in te zetten op recyclebare verpakkingen, hergebruik, verlenging van levensduur van apparaten en servers, net als talloze andere initiatieven, proberen we deze ambitieuze doelstellingen in kaart te brengen. Zo willen we in 2025 met onze circular centers 90% van de hardware in onze datacenters hergebruiken en bouwen we aan 100% recyclebare Microsoft Surface-appraten. Dat zijn overigens niet de enige ambities. Vorig jaar deden we een belofte: Microsoft wil als bedrijf in 2030 koolstof negatief zijn, oftewel in 2030 verwijderen we meer C02 uit het milieu dan dat we uitstoten. Maar daar blijft het niet bij. In 2050 moet alle directe of door elektriciteitsgebruik veroorzaakte uitstoot van Microsoft sinds de oprichting in 1975 zijn gecompenseerd.

De volgende stap in duurzaamheidsbeleid

Ondanks de vele initiatieven die nu al worden uitgevoerd, zijn alle deelnemers aan de roundtable het erover eens dat er nog grote stappen moeten worden gezet om de klimaatdoelen te halen en om duurzamer te werken en te leven. We moeten leren denken in het effect op komende generaties in plaats van op dat op de komende jaren. Wat zou de volgende stap in duurzaamheidsbeleid moeten zijn?

Duurzaamheid by design

De afgelopen jaren werden sustainability managers over het algemeen pas betrokken bij productontwikkeling nadat de belangrijkste keuzes voor het product of dienst grotendeels waren gemaakt, met de vraag hoe ze ook nog iets aan duurzaamheid konden doen. Daar zien de deelnemers aan de roundtable nu een verschuiving plaatsvinden. Steeds meer afdelingen gaan bij het ontwikkelen van nieuwe diensten op producten direct al uit van de impact op het klimaat.

Rapportage en onafhankelijke controle

Duurzaamheidsinspanningen en -resultaten spelen een steeds grotere rol in de waardering van bedrijven. Daarom is het niet meer dan logisch dat deze resultaten objectief worden vastgesteld en gecontroleerd door een onafhankelijke partij, net zoals accountants de financiële rapportage controleren en goedkeuren. Wellicht kunnen accountants ook de rol van onafhankelijke duurzaamheidscontroleur vervullen.

Samenwerking in de hele keten

Duurzaamheidsbeleid is lang een aangelegenheid van bedrijven zelf geweest. De komende tijd zullen leveranciers en klanten steeds meer samen optrekken in de strijd tegen klimaatverandering. Naast de prijs/kwaliteit verhouding, zal de manier waarop het product tot stand is gekomen en de mate van C02 uitstoot een centrale rol spelen bij de inkoop van producten. Door samen op te trekken kunnen bedrijven in de hele keten werken aan hun eigen én de gezamenlijke duurzaamheidsdoelstellingen.

Bewustwording bij de hele maatschappij

Ondanks het feit dat de aandacht voor duurzaamheid steeds groter wordt, is het bij veel consumenten en bedrijven (met name in het MKB) nog geen topprioriteit. Daarom zien alle deelnemers aan de roundtable het creëren van verdere bewustwording als een gezamenlijke verantwoordelijkheid. Pas als de hele maatschappij zich ervan bewust is dat duurzaam produceren en consumeren essentieel zijn voor een goed klimaat en kwalitatieve leefomgeving, kunnen we gezamenlijk de klimaatdoelen behalen.

Nu tijd voor actie!

Om de gestelde doelen te behalen zijn alle deelnemers het erover eens dat het nu tijd is voor radicale verandering. Het laaghangende fruit is al geplukt en de ‘speldenprikjes’ zijn uitgedeeld. We moeten met z’n allen meer doen en we hebben ‘bold movers’ nodig die kritisch durven te kijken naar het hele ecosysteem en actie ondernemen.

Meer weten?

Wil je meer weten over de duurzaamheidsinitiatieven van Microsoft? Lees dan de blog van Rob Elsinga, National Technology Officer bij Microsoft: Samen duurzaamheidsdoelen bereiken. Bekijk deze video met Microsoft’s commitment to sustainability en/of lees ons duurzaamheidsrapport over 2020: Een jaar later: het traject naar CO2-verwijdering. De voortgang van ons baanbrekende klimaatproject.