Hoe komt het dat meisjes hun passie verliezen in STEM?

“Natuurlijk zijn meisjes even goed in wiskunde als jongens, net als in Latijn”, roept Maaike overtuigd op het jaarlijkse DigiGirlz-evenement. Ze staat te popelen om haar eigen game te maken in de workshop Scratch. “Mijn favoriete vak op school is natuurwetenschappen, dat doe ik eigenlijk liever dan bezig zijn met computers. Ik droom ervan om dierenarts te worden.”

Zoals veel dertienjarige meisjes is Maaike geboeid door wiskunde en biologie. Toch is de kans groot dat Maaike over een jaar haar passie weer verliest en nooit kiest voor een carrière in STEM (oftewel science, technology, engineering, mathematics). Maaike is niet alleen.  Wereldwijd heeft nog geen tien procent van de vrouwen een job in de sectoren die onze toekomst bepalen, zoals ICT, terwijl de jobmarkt erom smeekt.

We vroegen ons bij Microsoft af hoe we ervoor kunnen zorgen dat meisjes als Maaike en haar vriendinnen hun talent verder ontwikkelen en niet afhaken? In samenwerking met de London School of Economics lanceerden we een grote Europese studie met meer dan 11.000 vrouwen en meisjes tussen 11 en 30 jaar in 12 Europese landen. In ons land nam een duizendtal Belgische meisjes en vrouwen deel aan de studie. Daaruit blijkt dat waar je als jonge vrouw opgroeit in Europa een enorme impact heeft op hoe je naar STEM-onderwerpen kijkt – zowel positief als negatief.

Belgische meisjes houden twee jaar passie in STEM vast 

Belgische meisjes krijgen pas interesse in wetenschap en technologie als ze iets ouder dan 12 jaar oud zijn. Nergens anders in Europa komt de interesse zo traag op gang. Bovendien verliezen ze die passie al op hun 14 jaar. Er is dus een tijdspanne van amper twee jaar om meisjes te overtuigen om aan de universiteit of hogeschool een STEM-richting te studeren en later ingenieur of pakweg data-analist te worden.

“Het is opvallend hoe laat Belgische meisjes een passie ontwikkelen in STEM en hoe snel ze afhaken”, merkt Martine Taeymans op. Martine is onder meer de enthousiaste coördinator van de STEM-academie van de Thomas More Hogeschool. Ze organiseren en ondersteunen tal van naschoolse activiteiten zoals CSI in de klas, afvalrobots maken en programmeertaal leren in Minecraft. Volgens Martine kunnen we niet vroeg genoeg beginnen met leren over STEM: “We moeten meisjes al in de kleuterklas kennis laten maken met die onderwerpen en ze niet intensief bombarderen met technologie als ze tussen twaalf en veertien zijn. Het is belangrijk om ze vanaf jonge leeftijd vast te houden. Er is al een ruim aanbod aan naschoolse activiteiten, dus dat zit zeker goed!”

Valerie Taerwe knikt instemmend. Ze werd onlangs uitgeroepen tot Young ICT Lady van 2017 door het technologieblad Data News. Vijf jaar geleden studeerde ze samen met twee andere vrouwelijke collega’s af als computerwetenschapper, naast 46 mannelijke studenten. Haar passage aan de Ugent ging niet onopgemerkt voorbij. Ze was een van de eerste officiële student-ondernemers aan de Gentse universiteit als medeoprichter van softwarebedrijf G-Flux.

“De kwaliteit van het STEM-onderwijs in België behoort tot de absolute top, toch slagen we er niet in onze jongste generatie te overtuigen zoals ze dat in andere landen kunnen”, reageert ze nadat ze de resultaten van de studie doornam. “Bovendien zit er daardoor slechts twee jaar tussen begin en verlies van de interesse voor STEM, een korte window of opportunity. Het toont aan dat de nood hoog is om buiten het debat en netwerksessies te treden en scholen verder te betrekken in onze activiteiten rond Girls in Stem! Er is nog werk aan de winkel.”

De kwaliteit van het STEM-onderwijs in België behoort tot de absolute top, toch slagen we er niet in onze jongste generatie te overtuigen zoals in andere landen – Valerie Taerwe – ICT Lady of the Year

Meer praktijk op school en positieve rolmodellen

“Het probleem is absoluut niet een gebrek aan talent, maar de juiste carrièrekeuze maken op basis van je talent”, zegt Professor Martin W Bauer. Hij is onderzoeker aan de faculteit Psychologie en gedragswetenschappen van de London School of Economics en is één van de bezielers van onze studie naar meisjes in STEM.  “En één van de grote zorgen is dat mannelijke en vrouwelijke studenten nog altijd verschillende carrièrekeuzes maken. Het conformeren aan sociale verwachtingen, stereotype rolpatronen en het gebrek aan rolmodellen blijft meisjes beïnvloeden om niet voor STEM te kiezen.” Maar genoeg over de problemen, laten we naar de oorzaken kijken! De vier belangrijkste redenen waarom Belgische meisjes niet voor STEM kiezen:

1. Ze missen praktische ervaringen: zoals experimenten, raadsels oplossen, studiereizen en zelf dingen maken waarbij ze hun creativiteit kwijt kunnen. Amper dertig procent van de Belgische meisjes vindt dat ze genoeg praktische oefeningen krijgen in STEM-vakken
2. Meer dan de helft van de Belgische meisjes duidt aan dat hun STEM-leerkrachten allemaal mannen zijn. Het gebrek aan vrouwelijke rolmodellen waar meisjes zich aan kunnen spiegelen, heeft een grote invloed.
3. Belgische meisjes missen toepassingen van STEM in het echte leven: amper een kwart van hen ziet de relevantie ervan in hun leven, dat is het laagste van alle onderzochte landen.
4. Mijn ouders hebben geen job in STEM: rolmodellen zoals ouders zijn belangrijk. De job die ze uitoefenen heeft een grote invloed op de keuzes van hun dochters.

“In de hoofden zit het al goed, nu moeten we er ook naar handelen”

Er is gelukkig ook goed nieuws. De Belgische meisjes gaan vergeleken met de gemiddelde Europese resultaten, zeer resoluut in tegen bestaande stereotypen in STEM. Over het algemeen stellen meisjes zich in heel Europa een man voor als ze denken aan wetenschappers, ingenieurs, wiskundigen of computerprogrammeurs. Maar niet in België! Onze meisjes zijn het daar het minst mee eens, amper 35% zegt automatisch aan een man te denken. Ook als we de stelling ‘ik zal nooit zo goed zijn in STEM-vakken als de jongens in mijn klas’ zegt amper 13% van de meisjes het daarmee eens te zijn in ons land.

Dat is ook Martine Taeymans niet ontgaan. “De grote stelligheid waarmee ze tegen stereotypen ingaan is opvallend. Tegelijk scoren we in de studie bijzonder slecht als we meisjes vragen of ze ooit een carrière in STEM zouden willen. Veertig procent antwoordt daarop neen, het hoogste percentage in Europa. In de hoofden zit het al goed, maar nu moeten we er ook wel naar handelen. Een verklaring voor de kloof tussen denken en doen, zou kunnen zijn dat ze zelfvertrouwen missen in die vakgebieden. Daarom zijn die praktische ervaringen net zo belangrijk. Meisjes moeten de kans krijgen om hun talent te tonen in wiskunde, technologie en wetenschap. Misschien zijn we te bescheiden? Vrouwen moeten lef durven tonen en een statement maken over hun verwezenlijkingen in STEM.” Dat brengt ons haast automatisch bij het belang van rolmodellen.

Vrouwen moeten lef durven tonen en een statement maken over hun verwezenlijkingen in STEM – Martine Taeymans

Waar zijn de vrouwelijke STEM-rolmodellen?

Ben je leerkracht, heb je een dochter, werk je zelf in STEM? Dan kan ook jij helpen! We vroegen aan de deelneemsters door wie ze graag aangemoedigd zouden worden. Bovenaan de lijst prijken vrouwen die in STEM werken (45,1%), op de voet gevolgd door leerkrachten (44,6%), daarna door bekende STEM-organisaties (42,9%), beroemde STEM-ers (38,7%) en de top vijf wordt afgesloten door de ouders (37,3%). In België hebben ouders en leerkrachten minder de neiging om met hun dochters en vrouwelijke leerlingen over STEM te praten. Maar dertig procent van de meisjes praat geregeld met hen over deze onderwerpen. De moeder doen het ietsje beter, maar acht procent van de meisjes spreekt nooit of uiterst zelfden met mama over STEM.

Toch is Martine Taeymans zeer hoopvol: “Op dit moment is onbekend nog onbemind,  maar ik stel blij vast dat STEM steeds vaker een huis-tuin-en-keukengesprek wordt. De laatste vijf jaar is er veel veranderd. Dat is deels dankzij de komst van de STEM-academies, en deels door de groeiende aandacht voor STEM in de brede eerste graad van het secundair onderwijs. We zien in ander onderzoek dat STEM stilaan ingeburgerd wordt. En ook Microsoft kan hier verantwoordelijkheid nemen, samen met hun collega’s bij andere technologiebedrijven! Onder meer door vrouwelijke STEM-ers hun verhaal te laten doen en in de spotlight te zetten. Zo gaan vrouwen en ouders meer kijken naar hun eigen talenten en die van hun kinderen. Door die voorbeelden zullen ze STEM als een volwaardige optie zien als carrière of op school.

Impact op de maatschappij 

Elke Willaert, onze HR-directeur bij Microsoft Belux, is het daar helemaal mee eens. Zelf werkte ze ooit voor een koeriersbedrijf en koos resoluut voor een STEM-bedrijf. Het was voor haar een eyeopener om vooral geen schrik te hebben van IT. “Als je werkt in technologie heb je een enorme positieve impact op de maatschappij. Daar ben ik waanzinnig trots op. Je kun hier letterlijk bijdragen aan een betere wereld, door bijvoorbeeld mee te werken aan kankeronderzoek” zegt Elke.

Elke Willaert, HR directeur Microsoft Belux

Ook zij ondervindt dat het momenteel erg moeilijk is om vrouwelijke medewerkers te vinden voor STEM-jobs. “We zetten uiteraard veel in op rekrutering van technische profielen. Als we kijken naar afgestudeerden is het aantal vrouwen nog altijd zeer beperkt. We merken dat STEM in het lager middelbaar en de universiteit nog te laag op de agenda staat. We moeten oppassen dat we geen nieuwe ongeletterdheid creëren. Niet alleen professioneel, maar ook om optimaal te functioneren in een maatschappij zijn STEM-vaardigheden zeer belangrijk.

Als je werkt in technologie heb je een enorme positieve impact op de maatschappij. Daar ben ik waanzinnig trots op. – Elke Willaert HR-directeur bij Microsoft BeLux

“Voor mij is de studie inspiratie om nog veel meer in te zetten op meisjes en vrouwen in STEM. Niet alleen met evenementen zoals DigiGirlz, maar ook door actiever aan de slag te gaan met scholen en door vrouwen met STEM-diploma’s die op een creatieve manier met hun job bezig zijn te zien als ambassadeurs. Vrouwen zijn voor Microsoft absoluut noodzakelijk om succesvol te zijn als bedrijf.”

Bij Microsoft willen we ons steentje bijdragen en daarom zetten we vanaf nu elke maand een vrouw in de kijker die de wereld verandert met STEM. Ben jij dat? Of ken je iemand die je inspireert om iets met STEM te doen? Laat het ons zeker weten via Twitter of Facebook met de hashtag #MakeWhatsNext!