De zorg houdt Nederland geestelijk en lichamelijk fit. Onder druk van COVID-19 is dat op dit moment al een hele opgave, maar dat wordt de komende jaren vanwege vergrijzing nog veel complexer. Hoe blijft de Nederlandse zorg van wereldklasse en hoe draagt technologie bij aan een beter leven voor zowel patiënt als zorgprofessional?
Zowel de cure als de care staan onder druk. De levensverwachting stijgt, er worden steeds minder baby’s geboren en tegelijk gaat een generatie zorgmedewerkers met pensioen. Het aandeel ouderen met een zorgbehoefte stijgt terwijl het aantal mensen werkzaam in de zorg kleiner wordt. De druk op de zorg is groot, en de komende twintig jaar moeten zorgbudgetten verdubbelen om de toenemende zorgvraag bij te benen. Onze vergrijzende maatschappij is bovendien ook kwetsbaarder voor ziektes. Het efficiënt ingerichte zorgsysteem kan de vraag bij pieken niet altijd goed opvangen. Dit werd duidelijk tijdens de griepepidemie van 2018 en natuurlijk de COVID-19-uitbraak.
Innovatieve zorg pakt acute problemen aan
De coronacrisis leert ons een aantal dingen. Ten eerste merken we hoe belangrijk zorg is: als het systeem het niet aankan, komt het land tot stilstand. Ook zien we dat de zorg onder druk versneld innoveert. Ineens leek meer te kunnen: de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) maakte meer digitale zorg declarabel en scepsis maakte plaats voor pragmatisme. Van ziekenhuizen tot de ggz-instellingen, ze introduceerden allen in korte tijd initiatieven voor zorg op afstand. Hierdoor kon de zorg ondanks de coronamaatregelen grotendeels doorgaan,en werd het bovendien laagdrempeliger. Deze innovatie lost niet alleen de acute druk op de zorg op, maar verlicht ook de structurele problemen.
Technologie verlaagt werkdruk…
Neem bijvoorbeeld de werkdruk in de zorg, die enorm is en alleen maar groeit. Onderzoek van CNV Jongeren leert dat 1 op de 8 jonge zorgmedewerkers een burn-out heeft gehad, en 1 op de 3 oververmoeid thuiskomt. De werkdruk is hoog, terwijl technologie veel routinematig werk uit handen kan nemen. Denk aan kunstmatige intelligentie (AI) voor het analyseren van huidfoto’s en het ondersteunen van de arts in het maken van een diagnose. Voorkomen is beter dan genezen, en ook met preventie kan de zorg vooraf ontlast worden. Sensoren meten bijvoorbeeld bloeddruk, hartslag en ademhaling. Vervolgens bepaalt AI of een bezoek of heropname zinvol is. Uit een grootschalige test in het Verenigd Koninkrijk blijkt dat hierdoor heropnames aanzienlijk dalen, evenals bezoeken aan spoedeisende hulpafdelingen.
… en de administratieve last
Niet alleen de hoeveelheid primair werk drukt op de zorg, gebrekkige communicatietechnologie en de administratieve lasten maken het alleen maar lastiger. Berucht zijn de praktijkverhalen dat registreren vaak meer tijd opslokt dan zorg verlenen en dat faxen anno 2020 nog steeds overgetypt moeten worden. Technologie kan veel administratieve druk wegnemen door bijvoorbeeld AI te laten meeluisteren met consulten, om zo automatisch de juiste gegevens in het patiëntendossier te schrijven. Dit soort slimme software halveert in sommige gevallen de administratieve last, waardoor zorgmedewerkers meer tijd overhouden voor zorg. Onderzoek van PwC becijfert dat AI de Europese kosten voor alleen al obesitas, dementie en borstkanker met 170 miljard euro kan verlagen.
Het gevaar van deeloplossingen
We zien dat de acute problemen in de zorg worden aangepakt en dat er allerlei oplossingen zijn om ook structurele uitdagingen te lijf te gaan. Helaas mist vaak een duidelijke visie waardoor organisaties niet of slechts gedeeltelijk durven te innoveren. Conservatisme, angst om de fout in te gaan, verkokering binnen de organisaties en het missen van technische en organisatorische kaders zijn bekende hindernissen. Hierdoor schieten zorgorganisaties in een kramp en blijft innovatie beperkt tot hapsnap oplossingen. Deeloplossingen helpen je niet verder, maar zelfs tegen. Door bijvoorbeeld niet volledig over te gaan van e-mail op Microsoft Teams maar ze naast elkaar te blijven gebruiken, behoud je de nadelen van e-mail en krijgen zorgprofessionals er extra, onnodige prikkels bij. Door vast te houden aan oude systemen, blijven organisaties geketend aan het verleden.
De stappen naar een robuustere zorg
Het roer moet drastisch om, maar hoe geef je hier invulling aan?
- Omarm digitale zorg niet als een niche, maar als een noodzaak en rol het voor de hele organisatie uit.
- Investeer in IT-personeel. Je kunt zorgpersoneel werven om de druk op te vangen, maar veel winst behaal je door goed ICT personeel aan te trekken of jouw huidige IT’ers te binden en op te leiden.
- De IT-afdeling als regisseur ondersteunt de zorg met slimme oplossingen en brengt meer waarde dan de beheerrol. Besteed het in de lucht houden van infrastructuur uit.
- Open standaarden garanderen een razendsnelle, foutloze gegevensuitwisseling
Durf te veranderen
De wereld is door COVID-19 wakker geschud: digitale zorg is niet meer weg te denken, en er zijn veel mooie innovaties die het leven van de behandelaar en patiënt verbeteren. Toch zijn er nog veel hindernissen voor je echt een stap voorwaarts zet. Eén ervan is dat digitale zorg net zo goed gedeclareerd moet worden als een vergelijkbaar fysiek consult. Een andere is dat angst plaats moet maken voor ambitie en durf om organisatorisch te veranderen. Alleen zo kan de zorg in de toekomst nog steeds van wereldklasse zijn, bovendien goeddeels plaats- en tijdonafhankelijk.
